ΑΚΤΙΝΙΚΕΣ ΥΠΕΡΚΕΡΑΤΩΣΕΙΣ: ΕΝΑΣ ΥΠΟΥΛΟΣ ΕΧΘΡΟΣ
Γεώργιος Μπανταβάνης
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών
Οι ακτινικές υπερκερατώσεις (ΑΥ) αποτελούν την συνηθέστερη προκαρκινική βλάβη του δέρματος. Αν και στην πλειοψηφία τους παραμένουν καλοήθεις, σε ποσοστό έως 10% μπορεί να εξελιχθούν σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, το οποίο χωρίς θεραπεία επεκτείνεται στα εσωτερικά όργανα.
Οι ΑΥ μπορεί να εμφανισθούν στον οποιοδήποτε, περισσότερο όμως κινδυνεύουν άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, ηλικιωμένοι, ανοσοκατασταλμένοι καθώς και όσοι εκτίθενται παρατεταμένα στον ήλιο. Η χρόνια έκθεση στον ήλιο είναι ο βασικός αιτιολογικός παράγοντας των ΑΥ. Οι βλάβες από την ηλιακή ακτινοβολία είναι συσωρευτικές, δηλαδή επιπροστίθενται καθόλη την διάρκεια της ζωής.
Οι ΑΥ εμφανίζονται συνηθέστερα στην κεφαλή, στο πρόσωπο και στην ραχιαία επιφάνεια των χεριών, με την μορφή μιας ερυθρής λεπιδώδους πλάκας. Κατά την ψηλάφηση έχουν τραχιά υφή όπως αυτή του γυαλόχαρτου. Το μέγεθος τους ποικίλει από λίγα χιλιοστά έως ένα εκατοστό. Μια ειδική μορφή ΑΥ είναι η ακτινική χειλίτιδα η οποία εμφανίζεται στα χείλη και παρουσιάζει υψηλό ποσοστό κακοήθους εξαλλαγής.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι ΑΥ να θεραπεύονται εγκαίρως προτού εξαλλαγούν σε καρκινώματα. Για την αντιμετώπιση τους υπάρχουν αρκετά τοπικά σκευάσματα ή θεραπείες καταστροφής όπως 5-φθοριοουρακίλη, ιμικουιμόδη, δικλοφενάκη, κρυοθεραπεία, διαθερμοπηξία, laser, φωτοδυναμική θεραπεία ή χημική απολέπιση. Ο δερματολόγος ανάλογα με την περίπτωση θα χρησιμοποιήσει την πλέον κατάλληλη μέθοδο.
Για την πρόληψη των ΑΥ συνιστάται αποφυγή εκθέσεως στον ήλιο, ιδιαίτερα μεταξύ 10 πμ και 4 μμ, αποφυγή ηλιακών εγκαυμάτων και solarium, χρήση προστατευτικών ενδυμάτων, καπέλων και γυαλιών ηλίου, καθώς και εφαρμογή ενός ευρέως φάσματος αντιηλιακού καθημερινά με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30. Ιδιαίτερα τα βρέφη θα πρέπει να μην εκτίθενται καθόλου στον ήλιο. Σε τακτά χρονικά διαστήματα ο καθένας πρέπει να εξετάζει το δέρμα του από την κεφαλή μέχρι τα δάχτυλα των ποδιών, ενώ μια φορά τον χρόνο είναι απαραίτητη μια εξέταση από τον ειδικό ιατρό.